De Paltz

De naam komt van Duitse dagloners uit de Palts in Duitsland die hier kwamen wonen nadat ze waren gedeserteerd uit het leger van Frederik de Grote. Hun huizen stonden op de plek van het huidige landhuis. Het gebied heeft diverse eigenaren gehad die allen veranderingen hebben doorgevoerd. Zo werd in 1922 het landgoed verkocht aan de gebroeders Van der Krol. Deze houthandelaren, die het landgoed nooit hebben bewoond, kapten grote stukken bos en vervingen het door productiebos voor de mijnbouw in Zuid-Limburg. In de jaren 60 en 70 van de 20e eeuw vonden grote zandafgravingen plaats, waardoor het landschap grote veranderingen onderging. Het landgoed was een tijdlang eigendom van de firma J. van der Kroll, die het huis verhuurde aan de evangelische stichting In de Ruimte die het als opvanghuis gebruikte. In 2007 werd het landgoed aangekocht door de provincie Utrecht en werd een begin gemaakt met de restauratie van het landschapspark. 

Op meerdere manieren wordt gestreefd om dieren een goede afwisselende leefplek te geven. Zo werd in 2014 nog een lindebos aangeplant. Er zijn rododendrons en veel vruchtdragende struiken. De vorige eigenaar van De Paltz liet voor de reeën speciale schuilplaatsen aanleggen. Door enkele stukken bos niet uit te dunnen konden de dieren een goede dekking vinden. Ook komen er veel vossen op De Paltz voor. Voor de vleermuizen is een speciale kelder aangelegd. Door het ophangen van kasten kunnen ook boommarters een veilig heenkomen vinden. Op het terrein leven verder reigers, zangvogels en roofvogels als buizerd, havik, sperwer en uilen.

Eind 19de eeuw is op het landgoed een doolhof met kluizenaarsgrot aangelegd, in opdracht van de toenmalige eigenaar Louis Rutgers van Rozenburg. Samen vormen ze een zogeheten folly. In de 18de en 19de eeuw werden er in landschapsparken wel vaker folly’s gebouwd: gebouwtjes of objecten ter verfraaiing, ter verwondering, ter vermaak en soms ter overdenking.

De kluizenaarsgrot is gemaakt van sintels en keien. In de grot zit een stenen kluizenaar met een opengeslagen boek waarin de Latijnse spreuk Sic traject gloria et monde staat. Bedoeld wordt waarschijnlijk Sic transit gloria mundi, oftewel: Zo vergaat de glorie van de wereld. Het doolhof is gemaakt van beukenhagen. Ze zijn bewust laag, zodat de kluizenaarsgrot van een afstand te zien blijft. 

In 1867 werd het landhuis op het terrein gebouwd. Door de jaren kende de Villa vele bewoners die allemaal hun eigen aanpassingen aanbrachten. Tussen 1990 en 2012 raakte het huis in verval, maar sinds 2015 werd het door de huidige eigenaren in oude glorie hersteld als het nieuwe hoofdhuis van het Herman van Veen Arts Center. Dit centrum is een plek tussen de bomen voor dans, muziektheater, lekkere hapjes en beeldende kunst. Er worden exposities, lezingen, rondleidingen en wandelingen georganiseerd. Naast meestal gratis te bezoeken binnen- en buitenoptredens door gerenommeerde artiesten, ligt het accent vooral op het creëren van exposities en speelmogelijkheden voor jonge, getalenteerde kunstenaars.

Vandaag helaas gesloten, een goede reden om nog eens terug te gaan.

tekst: Bette Westera

Oh, die huisjes wil ik ook, allemaal! Binnenkort heb ik een schutting in mijn tuin en daar kunnen ze prachtig aan hangen!

herderswoning

Wat een prachtig gebied. Heerlijk rustig, afwisselende natuur en volop kwetterende vogels. Nu ik gelezen heb welke dieren hier veelvuldig voorkomen neem ik mij voor hier vaker heen te gaan.