In een paar uur tussen twee afspraken in bezoek ik twee delen van de gemeente Waterland. De gemeente Waterland ontstond in 1991 na samenvoeging van de tot dan toe zelfstandige gemeenten Broek in Waterland, Ilpendam, Katwoude, Marken en Monnickendam. Bijna de helft van de oppervlakte van de gemeente bestaat uit water.
Broek in Waterland
Oorspronkelijk was het een schippersdorp, waar veel reders, kapiteins en rijke kooplieden in de zeventiende en achttiende eeuw kwamen wonen. Hun rijkdom maakte van Broek op Waterland één van de meest welvarende dorpen van het gebied. De monumentale luxe panden zijn te herkennen aan de pastelkleuren. In de arme periodes werden huizen vooral grijs geverfd. Ik was hier eerder, samen met mijn familie, tijdens een boottochtje met een fluisterboot vanuit theetuin Overleek, een prachtige plek. Maar nu is het een ander jaargetijde en heb ik meer tijd om rond te lopen en te genieten.
Marken
Marken ligt op een schiereiland. Normaal gesproken is het erg druk met toeristen vanwege de vele monumentale houten huizen en de kleurrijke klederdracht. In 1957 werd het eiland met een dijk aan Monnickendam verbonden. Kenmerkend voor Marken zijn de werven, kunstmatig opgeworpen heuvels waarop woningen zijn gebouwd om beter beschermd te zijn tegen het water. Toen de werven volgebouwd waren bouwden ze woningen op palen.
In 1916 was er een watersnoodramp. Op het eiland kwamen zestien mensen om, en tal van bewoners werden dakloos. Deze ramp was de aanleiding voor de aanleg van de Afsluitdijk en de Zuiderzeewerken. Op de foto midden en rechts staat het monument voor de watersnoodramp.
Marken vormt één leef- en woonplaats maar bestaat uit meerdere buurtschappen. De buurtschappen rond de haven en de kerk zijn inmiddels met elkaar vergroeid. Nadat ik door de Havenbuurt heb gelopen, steek ik de centrale weg over naar het oosten van het schiereiland, door de buurtschappen Grotewerf en Rozewerf. Beide wijken zijn van oorsprong een terp. De huizen staan dicht op elkaar, en stammen meestal uit de 18e en 19e eeuw. Rozewerf ligt direct aan het Markermeer. Dat was niet zo, maar in de loop der tijd is een deel van het eiland verzwolgen door de zee. Sinds de aanleg van de Afsluitdijk hebben ze daar geen last meer van. Wel komt er nog wel eens kruiend ijs voor, daarom staan er nu ijsbrekers net buiten de dijk. Op het uiterste puntje in het oosten van Marken staat de vuurtoren, het Paard van Marken (foto onder).
