Het Eemklooster, foto David de Vries
In Nederland zijn er relatief weinig podia voor specifiek glas in de kunst. De tentoonstelling Living the Glass Age is de eerste editie van de Dutch Glass Biennale en vindt plaats in het Eemklooster in Amersfoort. Naast werk van 25 kunstenaars zijn er lezingen, demonstraties, performances en een workshop glasfusing.
Artistiek leider Titia Felderhof: “Glas lijkt een ogenschijnlijk normaal product dat we in ons alledaagse leven meermaals per dag aantreffen en bijna gedachteloos gebruiken maar het is een magisch materiaal: het kan tegelijkertijd transparant en gekleurd zijn, je kunt er diepte en reflectie mee toevoegen, je kunt er mee bouwen, je kunt het vervormen en de mooiste, spannendste en krachtigste kunst mee maken. Glas is heel innovatief, de ontwikkelingen in het gebruik van glas zijn eindeloos.”
Jackie Geurts - Falling Asleep At A Tea Party
Jackie Geurts: 'Naar buiten gaan is een koestering voor de ziel. Tijdens mijn dagelijkse wandelingen verwonder ik mij vaak over de schoonheid om me heen, heb ik aandacht voor de kleine details. Maar ik merk ook hoeveel invloed de mens heeft op de natuur. Hoe we falen om de bron van ons leven die wij als mens zo nodig hebben om te overleven te beschermen. De menselijke samenleving heeft een enorme impact op de aarde en haar natuurlijke bronnen. Met mijn werk wil ik mensen inspireren om bewuster te kijken naar hun plaats in deze wereld en de impact die wij achterlaten'.
Jehoshua Rozenman - Immunity of Hope
Krista Israel - Virtue is Bold and Goodness Never Fearful
Emmy van de Grift - Sappig
Emmy van de Grift maakt kleurrijke werken van glas in lood, geïnspireerd door verschillende structuren en processen in de natuur. De manier waarop licht door het glas schijnt, verandert door de dag heen en creëert een spel van kleur, licht en schaduw. Dit beïnvloedt niet alleen het werk, maar ook de sfeer van de hele ruimte. Van de Grift maakt kunst vanuit een drang om de kleine schoonheden aan de randen van ons blikveld uit te lichten. Met de glaskunst worden momenten vastgelegd waar de scheidingslijn tussen mens en natuur even niet meer te voelen is.
Van de Grift maakt kleurrijke werken van glas in lood gecombineerd met glasfusing. Het werk is een hedendaagse interpretatie van de traditionele techniek van glas in lood. Het ambachtelijke aspect hiervan is iets waar Emmy zich bij thuis voelt. Het werk ‘Sappig’ in de vorm van een sap-druipende sinaasappelschijf met als toegift een plasje van ‘sap-glasdruppels’ op de grond, werkt aanstekelijk op de smaakpapillen. Van de Grift wordt geïnspireerd door verschillende structuren en processen in de natuur. Daarnaast hebben schimmels, zwammen en bacteriën een grote aantrekkingskracht op Van de Grift: “Deze kleine prachtige versieringen (korstmossen) die gebouwen en bruggen als perfecte voedingsbodem gebruiken, laten zien dat de natuur sterker is dan wij denken...”
Marianne Lammersen - In Transit
Het werk van beeldend kunstenaar Marianne Lammersen draait om de vraag hoe we ons verhouden tot een omgeving die in sneltreinvaart verandert. Haar beelden kunnen worden gezien als een kritische blik op het voor velen vanzelfsprekende vooruitgangsdenken. Spanningen tussen (technologische) vooruitgang enerzijds en behoud van menselijke identiteit anderzijds hebben haar interesse. Dat manifesteert zich in beelden waar transities centraal staan en spanning voelbaar is. Haar beelden wankelen, balanceren, of staan op knappen.
Olaf Mooij - Reliques of a Bygone Era
'Relics of a Bygone Era' is gebaseerd op het idee dat auto's levende wezens zijn en na het overlijden op sterk water worden gezet. Wat meteen de associatie wekt met de glazen potten met geconserveerde dieren in een natuurhistorisch museum. Zijn installatie is altijd in beweging: per expositie wordt de opbouw en inrichting aangepast. Als er een object wordt verkocht geeft dat Olaf weer een reden om een nieuwe pot te zoeken op Marktplaats. “Ik hergebruik heel veel, kan uren struinen op Marktplaats maar vind ook veel op straat. Ik werk graag met wat er al is”. Vindt hij oud glas met belletjes of andere onregelmatigheden die een vertekend beeld geven dan is hij in zʼn nopjes, want op deze wijze wordt het niet te esthetisch.
Elk beeld is een auto in staat van metamorfose, een autovel, een auto-spermatozoïde, een auto-ei een auto-fossiel, een auto-skelet enz.
Wat zich op het eerste gezicht laat aanzien als een embryo op sterk water is een auto in staat van wording met een staart als een kikkervisje of spermatozoïde.
Sacha Brienesse - Consciousness
Floor Kaspers - Esfahan
Floor Kaspers - Green
Een bijzonder moment vangen in kralen omdat je iets speciaals hebt ervaren en deze ervaring vervolgens wilt delen, dat is waar het werk van Floor Kaspers om draait. Haar werk kenmerkt zich door de vele en prachtige kleurschakeringen en de beweging die er daardoor in lijkt te zitten. Kaspers combineert haar onderzoek naar vervaardiging van glazen kralen met haar passie voor reizen. De verplaatsingen van het reizen zijn bepalend voor haar werkwijze en hoe ze haar werk vormgeeft. Ze heeft inmiddels een mini-koffertje en een klein schaartje die elke douane doorkomen waardoor ze ongeacht de locatie altijd en dus overal kan werken.
Het weven van kralen is een oude techniek met een oude en diepe culturele betekenis. Kaspers voelt zich verbonden met de geschiedenis door technieken toe te passen die honderden jaren geleden al werden gebruikt. Toch kan zij er een hedendaagse draai aangeven en weet ze te innoveren. Het werken met kralen gaat langzaam, niet voor niets noemt ze het beeldhouden in extreme slowmotion. Het maken van objecten van glazen kralen gebeurt met naald en draad. De kralen worden met de hand één voor één geweven tot kleine componenten. Door honderden van deze componenten te combineren ontstaan de grotere sculpturen.
Patricia Overdam - Be Bee
De monumentale installatie van Patricia Overdam ademt bezorgdheid uit over de natuur die in haar voortbestaan wordt bedreigd door de mens. Creativiteit is hierbij het sleutelwoord; namelijk als basis van innovatie, ontwikkeling en groei om in de toekomst de noodzakelijke veranderingen teweeg te brengen. “De wilde bij is de grondlegger van onze voedselketen, onmisbaar voor de biodiversiteit en onze voedselvoorziening. Kruisbestuiving door de wilde bij is noodzakelijk voor het voortbestaan van gewassen. Kruisbestuiving tussen creatieve mensen is noodzakelijk om als persoon, maar ook als samenleving tot bloei te komen”, aldus Patricia. Overdam werkt met diverse materialen en beheerst verschillende glastechnieken, waaronder glasblazen, casting, flame-work, gieten en diverse vormen van koudbewerking.
Krista Israel - Until The Answer Comes Or A Worry Disappears
Op de site van de maakster: A rocking chair in which many of us were cradled when we were babies. The pandemic was the time for this work to emerge - it brings back a sense of safety, security, wellbeing. Making such a large work was a huge challenge. At the same time, crafting the tens of thousands parts for the glass fur was a grip to hold on to. Not worrying, not thinking, just creating. The repetitive work is something that makes sense, being in control in a time were so many things are out of our control.
In de Volkskrant: Israel ontwikkelde een techniek waarmee ze 'bont" maakt van aan de brander getrokken glazen ‘haren’. Met duizenden samen vormen ze een vacht dat zacht aanvoelt. Deze manier van werken werd geïnspireerd door haar favoriete speelgoed uit haar kindertijd, een sneeuwuil gemaakt van zacht wit konijnenbont, die haar een gevoel van veiligheid gaf op momenten van nood. Deze zintuiglijke ervaring blijft cruciaal voor Israel’s rode draad in haar werk, welzijn, dat ze inkapselt door middel van glazen bekleding op haar sculpturen die jeugdherinneringen, socio politiek commentaar en ironische humor combineren.
De manier van werken van Israel is traag, dat veel focus, geduld en tijd vergt. Zeven maanden duurde het voordat Until The Answer Comes Or A Worry Disappears klaar was - meer dan 45.000 glazen onderdeeltjes werden aan de brander hiervoor handmatig vervaardigd en geassembleerd. Het werk is ontstaan tijdens het eerste jaar van de pandemie tijdens de vele lockdowns en vertaald zich in een gevoel van veiligheid, geborgenheid en welzijn. De enorme uitdaging om zo'n groot werk te maken, maar tegelijkertijd was het herhalende ritme van het maken van de tienduizenden onderdeeltjes voor de glazen vacht, een houvast in deze onzekere periode - een mate van controle hebben over iets, in een tijd waarin we zoveel dingen ’out of control’ waren.
Fleur van den Berg - Plant Woman
In het werk van Fleur van den Berg staat de dualiteit van de mens centraal, het gaat over kwetsbaarheid maar tegelijkertijd ook over de destructieve kracht van de mens. Een symbiose van een hangend en gemankeerd vrouwenlichaam dat overloopt in plantenstrengels, dat is Plant Woman. Een mix van materialen want het oranje deel is van glas, de rest van het lichaam bestaat uit petflessen en het geheel is omhuld met glasweefsel en daarover gespannen textiel met was. Van den Berg: “Het lichaam lijkt fragiel en heeft iets doorleefds maar ook sensueels. De mat satijnen huid geeft een soort lichtheid aan het werk waar ik altijd naar op zoek ben. Bijna esoterisch.”
Mens en natuur zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden maar toch lijkt de mens zich vaak verheven te voelen. Om dit te benadrukken heeft Van den Berg mens en natuur letterlijk met elkaar verweven in een translucente figuur waarbij het licht door het werk val en de naden wel aderen lijken die door het lichaam lopen.
“Dit vrouwenlichaam hangt in een pose van wanhoop maar ook van overgave. Ze kan in deze positie niets, ze is overgeleverd en dat maakt haar kwetsbaar. Wij en de natuur zijn onderdeel van de kringloop van het leven maar daar leven we als mensen momenteel niet echt naar.”
Belangrijke en terugkerende thematiek in het werk van Van den Berg is: wat is het om mens te zijn? Ze ziet de mensheid maar ook zichzelf als onderdeel van grootse systemen waarvan het soms lijkt dat je er als individu geen invloed op hebt waardoor het makkelijk is om de andere kant op te kijken. “Het leven is niet echt makkelijk in deze tijd en wij wonen nog wel in een fijn stuk van de wereld. Die vlieger gaat niet overal op en zeker niet voor vrouwen. De gevoelens die je kan hebben als mens wil ik vormgeven, hoe ga ik om met wat er in de wereld gebeurt? Hoe verhoud ik mij tot dit alles?”
Nadat ik de meeste werken heb gezien loop ik nog even door de gangen van het klooster. Ik was hier eerder, op Open Monumentendag. Onze Lieve Vrouwe ter Eem, zoals het complex voluit heet, werd gebouwd rond 1932 voor de zusters van Onze Lieve Vrouw in Amersfoort. Het complex omvatte een klooster voor de zusters, een kapel en twee meisjesscholen met internaten met plaats voor tweehonderd meisjes. In 1981 werd het internaat gesloten en werden delen van het klooster verhuurd. In 2008 vertrokken de laatste zusters. Het Eemklooster huisvest nu erfgoedinstellingen, kinderopvang, kunstenaars, een fysiotherapeut en een meditatiecoach. In de toekomst worden op dit terrein woningen gerealiseerd in verschillende prijsklassen. De woningen komen zowel in het monumentale kloostercomplex zelf, met al zijn karakteristieke details, als in de vijf nieuwe woongebouwen eromheen.
De glas-in-loodramen van het klooster en de reflectie van de bomen op de binnentuin op de muren in de gang sluiten goed aan bij de expositie, een goed gekozen locatie.
Liesbeth Boon - Helleput
Bij de werken van Liesbeth Boon kan je vaak niet ontsnappen aan een onbestendig gevoel. “Ik verken in mijn werk graag de wat duistere kant van het leven en onderzoek op deze wijze welke deuren naar je eigen diepste krochten opengaan. Of je daar iets aan wil treffen als kijker, is aan jou. Je ben niet verplicht om er een onderzoek naar te starten om vervolgens mijn werk te kunnen ervaren, dit is meer het mijne.”
"Als kind was ik in kerken al geboeid door de ‘glazen stripverhalen’ die glas-in-loodramen voor mij waren. Het had iets magisch hoe je met dat harde en breekbare materiaal complete schilderijen kunt maken. Ook hoe de ruimte ineens vol warmte en kleur werd als de zon door de ramen scheen. Behalve het plezier en de uitdaging die ik vind in het werken met glas wil ik graag mijn bijdrage leveren aan het behouden en doorgeven van oude glastechnieken."
Ik wilde deze expositie al wekenlang bezoeken. Zette het steeds weer op mijn to-dolijst, en streepte het telkens door vanwege de onrust in mijn hoofd door medicatie en andere afspraken. Vandaag heb ik doorgezet, tussen een bezoek aan een tuincentrum en bouwmarkt door, een mooie gelegenheid om weer eens op deze locatie te zijn.
Mijn zus en ik gaan tegenwoordig jaarlijks naar een tentoonstelling waarin papier als materiaal centraal staat. Het benadrukt de veelzijdigheid van dat materiaal. En dat is nu weer het geval, maar dan met glas. Door mijn haast geef ik de werken en de verhalen erachter te weinig tijd. Toch ben ik blij dat ik alsnog gegaan ben. Het zien van kunst en het vastleggen ervan geeft altijd weer een welkom kader aan de dingen om ons heen en sommige werken zijn in staat op een verrassende manier vorm te geven aan het mooie, het lelijke en het onbegrijpelijke.