Batsheva Dance Company / dans / Inspiratie

Het Israëlische gezelschap Batsheva Dance Company werd in 1964 opgericht door Martha Graham en barones Batsheva de Rothschild. De oprichting kwam voort uit een groeiende belangstelling vanuit Israël voor Amerikaanse moderne dans, lessen in de 'Graham-techniek' werden destijds aangeboden. Later kwam er plaats voor opkomende Israëlische choreografen.

Titel en maker foto onbekend

In 1990 werd Ohad Naharin artistiek leider. Naharin ontwikkelde een bewegingstaal die bekend staat als Gaga. Deze bewegingstaal is zo invloedrijk geweest in de moderne danswereld dat in 2015 een documentaire Mr. Gaga werd gemaakt door Tomer Heymann. Deze documentaire onderzoekt de manieren waarop Gaga, als bewegingstaal, zowel de Batsheva Dance Company als de moderne dans als geheel heeft gevormd, en de invloed die Naharin en zijn beweging hebben gehad op de danswereld. Samen met Batsheva - The Young Ensemble beschikt het gezelschap over een selectie van 34 dansers uit Israël. Na dertig jaar leiding te hebben gegeven, trad Naharin in 2018 terug als artistiek directeur en bleef hij als choreograaf verbonden aan het gezelschap. In september 2018 nam Gili Navot de rol van Batsheva’s artistiek directeur op zich.

Dansjournalist Astrid van Leeuwen had in 2015 een interview met Naharin, bezocht de voorstelling SADEH21 en deed mee aan een gaga-workshop. Naharin: "Gaga helpt de dansers en mij om op zóveel dingen te reflecteren. Het helpt ons om onszelf meerlagige taken te stellen, ons bewust te worden van de afstand tussen verschillende lichaamsdelen, de delicaatheid en explosiviteit in ons lichaam te onderzoeken, het helpt ons om voorbij onze grenzen te gaan."

Over de workshop schrijft ze: De ogen mogen niet gesloten worden en er mag niet gesproken worden. Dan legt hij uit dat je zijn opdrachten moet ‘stapelen’. Dat het geen losstaande oefeningen zijn, maar dat je alles wat je doet, moet meenemen in wat je daarna doet. En, zegt hij als hij naar het midden van de zaal loopt en we ons in een cirkel om hem voegen: "We stoppen nooit!"

Naharin begint rustig te bewegen, maar al snel volgen de taken elkaar rap op. "Word je bewust van hoe je botten in je lichaam bewegen. Verbeeld je dat je huid en vlees een stromende, vloeibare massa vormen waarin je botten elke mogelijke weg kunnen zoeken. Stel je voor hoe je botten door die vloeibare massa heen breken, zich buiten je lichaam begeven – je schouder, je ellenboog, je heup." Na elke opdrachtenserie keren we terug naar ‘rust’: het lijf ontspannen, de armen langs het lichaam, de handen gekromd tot een soort kommetje. Dan volgt een reeks oefeningen die je, heel belangrijk in gaga, bewuster maakt van de afstand tussen de diverse lichaamsdelen, waardoor het makkelijker wordt ze geïsoleerd te bewegen. "Laat je schouder de leiding nemen. Je hoofd. Je arm. Je kont". En dan: "Laat een lichaamsdeel de leiding nemen, maar laat, nét voordat je het verste punt hebt bereikt, een ander lichaamsdeel het overnemen."

"Kennen jullie Stille Nacht?", vraagt Naharin vervolgens. We moeten het eerst neuriën, terwijl we in een rustige flow bewegen, dan neuriën met onze mond open, dan nogmaals, maar tegelijkertijd moeten we heel kleine swingende bewegingen maken. "Dat gaan we opnieuw doen", zegt hij met een hoofdschuddend lachje. "Je moet niet neuriën zoals je beweegt, je moet je borst openen, de zang moet groots klinken." Het resultaat is ernaar: de ruimte vult zich met een prachtig zuiver geneurie van bijna honderd jongeren, terwijl ze op hetzelfde moment alle gekte uit hun lijf swingen.

"Oké, naar de grond." Het lijkt tijd voor het ‘gewonere’ rek- en strekwerk. Maar dan wel met typische gaga-accenten. Met ‘voel de zeemeermin in jezelf’ beschrijft hij hoe we onze benen óók kunnen gebruiken. En: "Weten jullie wat jojo is?" Hij zuigt zijn wangen in zijn mond. "Bij jojo doe je hetzelfde, maar dan van onderen." Er klinken wat bleue lachjes, waar Naharin zichtbaar van geniet. Uitdagend: "Het helpt je je lichaam afwisselend aan te spannen en weer te ontspannen." Het geheim van ontspanning? "Je schouders eerst wat naar achter en vervolgens naar beneden brengen. Dit is ‘thuis’’, zegt Naharin. "Zorg dat wat voor gekke bewegingskronkels je ook maakt je tussendoor steeds weer even thuiskomt."