CODA is een cultuurhuis in Apeldoorn, met een bibliotheek, museum en archief. Elke twee jaar staat het museum in het teken van het allerlaatste wat gemaakt is in de wereld van papierkunst, tijdens CODA Paper Art. Samen met mijn zus vergaap ik me tijdens de laatste week van deze tentoonstelling aan de veelzijdigheid van dit materiaal.
Katinka van Haren - De tuin van de zoete belofte
De kunstenares maakt werelden waar je bijna letterlijk in kunt verdwijnen. Het zijn verwezenlijkingen van haar verbeelding.
boven: Jerry Kowalsky - End of a system
onder: Jerry Kowalsky - Where the beginning meets the end
Kowalsky is gefascineerd door momenten waarop een situatie verandert: wanneer schoonheid plotseling lelijk wordt, rust chaos of leven dood. Wat ligt aan dat moment ten grondslag? Zijn we als mens überhaupt in staat om zelf een koers te bepalen? Het karton is voor hem herkenbaar en stevig, maar ook buigzaam, goed te bewerken en niet gemaakt voor de eeuwigheid.
Couzijn van Leeuwen - Selfportrait as Captain Braveheart
Over het materiaal zei hij: 'Karton is verpakkingsmateriaal, een wegwerpproduct. Je vindt het eenvoudig langs de straten. Ik heb het daar gratis meegenomen om het vervolgens in stukken te snijden en opnieuw samen te stellen met behulp van de nietmachine. Zo ontstonden zijn kartonnen sculpturen: eerst vooral kasten, met kartonnen vazen erop, later vooral dieren en bloemen. Hij overleed in juli dit jaar op 60 jarige leeftijd.
Gabi Rets - 5 Wanderer (onderdeel)
Met behulp van lijm creëert ze lineaire constructies van krantenpapier. Dit werk toont verschillende figuren die met vele soorten bagage en goederen op weg zijn. Het verkent het thema van onderweg zijn en het meedragen van bagage: van consumptiedrift tot migratie.
Anne ten Donkelaar - Flower construction
De afbeelding komt van haar website aangezien mijn eigen foto's door tl en glas niet goed gelukt waren. Haar werk is droomachtig, delicaat en verfijnd. Minutieus bouwt zij papieren paradijstuinen van bloemen en planten. Ze worden vastgepind met een 'insectenspeldje'.
Rosa Everts - Bagage
Vaak laat Everts zich leiden door wat ze op een plek aantreft en gaat het werk een relatie aan met de omgeving. Hier is het een schijnbaar achteloos achtergelaten groepje tassen en koffers van papier-maché.
Gabriela Studer - Waldegg
Ooit begonnen met een schaar, inmiddels gebruikt Studer vaak een scalpel om een ruimtelijk effect in een plat vlak te creëren. Voor deze tentoonstelling maakte ze een monumentaal boslandschap. Het papieren draadwerk oogt doorzichtig en fragiel maar is sterk genoeg om een robuust beeld van de natuur weer te geven. Het hangt er als een gordijn, lijkt van stof, ik vind het zeer indrukwekkend.
Hiu Tung Yip - Look Gently
Inspiratie voor de verfijnde, kleurrijke broches vindt Yip in hoe dieren door middel van kleuren en patronen met elkaar communiceren. Met deze sieraden wil ze ook de mens de mogelijkheid bieden zich te tooien en hiermee een verhaal te vertellen.
Luis Acosta - Armband
Acosta brengt zijn sieraden tot leven door eenvoudige basisvormen te herhalen. Verschillende soorten gekleurd papier worden op elkaar gestikt en tot sieraad gevormd.
Jelte van Lente - Open Sketchbook, Inkmen
In zijn werk probeert Van Lente elementen uit zijn dagelijkse omgeving en de bijbehorende gedachten, dromen en gevoelens vast te leggen. Inspiratie vindt hij in boekillustraties, films, outsider art en cartoons. De afgelopen tijd kwam ik foto's van vroeger tegen. Foto's die ik niet eerder had gezien, van mij, mijn familie. Heel waardevol. Ik heb al een tijd het idee om iets met een fotowand te doen in mijn slaapkamer, maar dan ook met spullen er tussen, zoals een babytruitje. Een soort letterbak, maar dan zonder letterbak. Ik moet er aan denken als ik voor dit werk sta. Zo'n schetsboek-vorm zou ook mooi zijn. Prachtig hoe je met een paar lijnen een ronding kunt suggereren.
Foto linksboven en rechtsonder: Luis Acosta - Quipos (knoop). Broches die vervaardigd zijn uit aan elkaar genaaide papierdraden.
Foto linksonder en rechtsboven: Kensuke Koike - Ikebana #4 en Ikebana #1. De kunstenaar kiest een foto of ansichtkaart en gaat aan de slag door te scheuren, knippen, snijden en door bepaalde delen een andere plek te geven. Zo creëert hij een nieuw beeld en vaak ook een nieuwe betekenis. Niets wordt toegevoegd, er wordt alleen veranderd.
Ferry Staverman - Rode fontein (links), Taiwan 2 (midden), Printemps 2 (rechts).
Staverman creëert zijn sculpturen uit gezaagde of met de laser gesneden lagen karton. Herhaling van de vormen zorgt voor volume, ritmiek en structuur. Botanische elementen komen regelmatig terug in zijn werk.
Helmie Brugman - The Paper Davids
Voor deze installatie werd eierkarton als basis gebruikt. Brugman vormde de tot moes gemalen pulp zonder lijm in een gipsmal. Losse kartonnen afdrukken zijn vervolgens tot jongensfiguren samengebracht, waarbij bepaalde delen zijn verkoold.
Warren King - Grandfather's Friend and Arrival Times
In 2010 reisde Warren King voor het eerst naar de plek in China waar zijn familie vroeger woonde. Sommige inwoners van het dorp herinnerden zich zijn grootouders nog. De reis maakte hem bewust van zijn afkomst en inspireerde hem. In een groeiende reeks sculpturen legt hij de bevolking van het dorp inwoner voor inwoner vast. Elke creatie is een poging om iets meer te begrijpen van de banden tussen hem en de dorpsbewoners en tussen verleden en heden.
Hil van Neer - Mimicry (links) en Raken en geraakt worden (onderdeel, rechts).
Ze onderzoekt de (on)mogelijkheden van papier. Vaak duurt het maandenlang voordat een project de juiste vorm heeft gekregen. Voor deze twee projecten plakte ze eindeloze lagen krantenpapier met behanglijm op elkaar. Zo ontstonden de steenvormen die ze vervolgens heeft geschuurd en beplakt met gekleurd papier. Door ze daarna nog een keer te schuren, laten sommige 'stenen' iets van de ondergrond doorschijnen. Andere 'stenen' hebben door een extra behandeling met lijm juist een gladde textuur.
Daniël Agdag - Lost Property Office
In 2017 bracht Agdag de animatie Lost Property Office uit. Hiervoor gebruikte hij 2.500 vellen gerecycled karton en 1.287 mesjes. In de film zien we het wel en wee van Ed, bewaarder bij de afdeling gevonden voorwerpen van een grote stad. Maar wat doet Ed als de afdeling gesloten wordt? In de tentoonstelling worden onderdelen uit de set van de film getoond. Hieronder de trailer van de animatie.
trailer Lost Property Office
Nathalie Boutté - Marshall Mayo (links) en Les jeunes aveugles (midden en rechts)
Ze bouwt haar werken op uit kleine strookjes papier. Van dichtbij zie je letters op de papiertjes. Oude foto's, van familie, maar ook van vreemden, vormen vaak het beginpunt. Door haar materiaalkeuze en techniek ontstaan nieuwe beelden, waarbij het soort papier bijdraagt aan de nieuwe lading die het werk krijgt. Prachtig ontroerend werk.
Michihiro Sato - Two of a kind (geheel links en rechts), I don't have an evil heart (midden links), Possession (midden rechts)
Vanwege het verlangen naar zijn thuisland Japan terwijl hij in Duitsland verbleef, begon hij met papier te werken. Fragiliteit is een kernwoord voor de Japanse sieraadmaker. Het boezemt hem soms angst in, maar daagt hem ook uit te onderzoeken hoe met deze fragiliteit om te gaan en te gebruiken. Soms combineert hij het vergankelijke papier met materialen als koper en zilver.
Ik vond het een hele mooie tentoonstelling. Verrassend, veelzijdig. Veel bewondering voor de techniek, toch vaak gepriegel met papier. Wat is het toch bijzonder als je in staat bent je ideeën vorm te geven en hiermee anderen kunt inspireren.