Vandaag staat in het teken van Friese follies. Een folly is een bouwwerk dat met opzet nutteloos of bizar is.
Ik begin met de trein naar Heerenveen en op een ov-fiets naar de tuinen van Le Roy.
Louis le Roy was een Nederlands beeldend kunstenaar, schrijver en leraar tekenen. Centraal in zijn ideeën staat dat de mens de natuur niet moet beheersen. In de jaren zestig kreeg hij van de gemeente Heerenveen een plantsoen toegewezen om zijn ideeën over de juiste verhouding tussen mens en natuur in praktijk te brengen. Hij verwerkte hier veel restmateriaal van stratenmakers en bouwde er stapelmuren, zonder gebruik te maken van cement. De tegenstelling van deze tuin met de keurig aangeharkte en gemaaide gazonnetjes leverde hem de bijnaam 'wilde tuinman' op. Geweldig dat iemand met zo'n vrije geest ruimte krijgt om de beelden in zijn hoofd vorm te geven.
Van de tuinen op de Europalaan in Heerenveen fiets ik via museum Belvedère via Oranjewoud naar de volgende bestemming. Onderweg kom ik langs de begraafplaats in Brongerga.
In de jaren zeventig startte Le Roy zijn ecokathedraalproject in Mildam. Hij had hier een stuk grond verworven waar hij eerst een aantal bomen plantte. Daarna maakte hij met gemeente Heerenveen de afspraak dat puin van de gemeente op zijn land zou worden gebracht. Hij maakte van de stenen, stoepranden, en putten op zijn land muren, torens en platforms, zonder daarbij cement te gebruiken. Stichting Tijd is opgericht om het bouwen aan de ecokathedraal en het uitdragen van zijn ideeën na zijn dood voort te zetten.
"Laat de chaos zijn werk doen, tot het geheel een complexiteit vormt die vanzelf ontstaat."
Le Roy
Ik had iets andere verwachtingen. Ik herinnerde me een documentaire waarin hij een soort kasteel aan het bouwen was. Maar dat zag ik nu niet. Mogelijk is het afgebroken, ingestort of ben ik niet ver genoeg doorgelopen, de bouwwerken waren inmiddels behoorlijk overwoekerd. Of ik herinner het me gewoon niet goed. Maar sowieso leuk om te zien en om in zijn hoofd rond te lopen.
Met een omweg terug naar station Heerenveen, ik kom langs natuurbegraafplaats Friesland. Volgens mij een vrij nieuwe begraafplaats. Ieder pad heeft de naam van een boom of struiksoort die daar is geplant. Er is een plek waar een openlucht afscheidsdienst kan worden gehouden en een overdekte plek. Tegenover dit deel is een bosgebied, ook met natuurgraven, zoals ik gewend ben van andere natuurbegraafplaatsen.
Vanaf Heerenveen ga ik met de trein naar Leeuwarden. Ik ben te moe om nog te fietsen, dus ga ik met de bus naar de plaats Jellum. Vanaf de halte loop ik in ongeveer een kwartier naar het dorpje Bears. Een paar huizen en een kerk. En iets bijzonders.
Uniastate is een voormalige state in Bears, de state van de vooraanstaande familie Unia. Een state is een soort kasteel. Op het terrein staat de gerestaureerde toegangspoort en een replica op ware grootte van de in 1756 gesloopte state, naar een ontwerp van kunstenaar Bep Mulder. De plek is ook aangewezen als trouwlocatie.
Dit is geen echte folly denk ik. Het is niet zozeer nutteloos, het is een manier om de geschiedenis levend te houden. Van mij mag heel Nederland vol komen te staan met dergelijke bouwwerken, prachtig om zo te zien welke gebouwen waar hebben gestaan. Het enige soortgelijke gebouw momenteel in Nederland is de Delftsche Poort in Rotterdam.
