Buitenplaats Koningsweg

Eén van de kunstenaars die woont en werkt op het terrein is Florentijn Hofman. Hij kwam recentelijk in het nieuws met zijn 'pissende ijsbeer', een sculptuur in het centrum van Amersfoort, mijn woonplaats. Het werd geplaatst om het 75-jarig bestaan van DierenPark Amersfoort te vieren, maar draaide om de opwarming van de aarde. Het ijs smelt, de leefomgeving van de ijsbeer wordt kleiner en kleiner. Deze ijsbeer heeft zijn natuurlijke omgeving verlaten en is aan wal gestapt op de kade van Museum Flehite in Amersfoort aan zee. Het beest gedraagt zich net zo asociaal in de mensenwereld als de mensen omgaan met de leefomgeving van de dieren.

Het vertrek van de ijsbeer deze week was uitgebreid te zien in het lokale nieuws. Mijn verrassing was groot om het dier vervolgens hier weer tegen te komen, voor het gebouw dat de woning en werkplaats blijkt te zijn van de kunstenaar.

Voorbeelden van werken van Florentijn Hofman. Links de Pissende IJsbeer in Amersfoort. In het midden de Rubber Duck, de badeend die in verschillende groottes op verschillende plekken is tentoongesteld. De kleinste heeft een hoogte van 5 meter, de hoogste is 26 meter hoog. Op de foto staat de badeend van 14 meter, in Hong Kong.
Rechts Big Yellow Rabbit, in de zomer van 2011 geplaatst in de Zweedse stad Örebro. Het konijn is 13 meter hoog en is gemaakt van metaal en het Zweedse materiaal takspån, platte houten stroken die dakpansgewijs op elkaar zijn geplaatst. 

Spothut De Joffers: Het concept van onze folly is geïnspireerd op een veelvoorkomend bouwwerk in de Nederlandse natuur; de vogelspot/jachthut. De hut heeft er baat bij zo onopvallend mogelijk te zijn en tegelijkertijd zoveel mogelijk uitzicht op en overzicht van de omgevende natuur te bieden vanuit de hut.

Vogelhuisje: je verblijft hoog tussen de kruinen van de bomen in het buitengebied. Een bosretreat waar je in alle rust tot jezelf en dichter tot elkaar komt. Het natuurhuisje is te bereiken met een 7,5 meter hoge wenteltrap die toegang geeft tot het bosterras met spectaculair uitzicht. 

De Kleine Kapel: Vroeger werden in het gebouwtje huwelijken voltrokken, nu is het een recreatief verblijf dat zich deels boven en deels onder de grond bevindt.

Verblijf onder de radar: In het ontwerp zijn kenmerken van de F-117 Nighthawk straaljager terug te vinden. De opvallende vormgeving van de stealth staat volledig in dienst van het onzichtbaar zijn. De mysterieuze donkere gestalte is wel duidelijk zichtbaar tussen de bomen, maar onvindbaar voor de radartoren. Als je dichterbij komt, zie je dat het in gebruik is als vakantieverblijf waar je kunt loskomen van het alledaagse. Het gezegde ‘onder de radar blijven’ heeft zo een dubbele betekenis gekregen.

Kazemat:  Folly Kazemat houdt zich schuil, graaft zich in en doet zich voor als een landschappelijk element. Als je dichterbij komt, zie je kenmerken van een bunker, hoekig en bruut. De folly is bereikbaar via een stalen luik. Het gebouw is opgebouwd uit een betonnen fundament met daarop een houten dak en glazen pui. Op het maaiveld aan de open zijde waar de glazen pui zit is ruimte voor een dierenhol. Hogerop in het volume zijn holtes gemaakt voor vogels en aan de bovenzijde van de kolom is ruimte voor een aantal vleermuizen. De folly is voor een groot deel verzonken en geborgen door aarde en groen. Het wapent zich tegen de warmte en de kou en heeft daarmee een duurzame schil. Het idee is om met minimale energie het gebouw comfort te geven. Het beton en grasdak fungeren als energiebuffer, het vertraagt de temperatuurverschillen van buiten. 

We spreken de architect van deze folly, terwijl hij aarde uit een kruiwagen schept. Hij heeft zijn kantoor in de portierswoning bij de ingang van het terrein. Hij vertelt ons over het terrein, over de huidige bewoners en zijn eigen ontwerp. 

Dolmen: Achter de houten huid, in de poten zijn nestkasten verborgen. Voor vleermuizen en vogels, voor eekhoorns en insecten. Bovenop de dikke poten staat de box die zich kan transformeren tot een leefplek voor de mens. Als de luiken in de box omhoog draaien, opent de Dolmen zich, en verbindt de binnenruimte zich met de omliggende natuur. De folly wordt dan een tijdelijke gastenkamer voor de mens ten midden van de natuur. ‘s Avonds wanneer de luiken zich terug sluiten, wordt het donker van de aanstaande nacht gerespecteerd.  

Normann: Het ontwerp wordt in de overblijfselen van een militaire schuur geplaatst. Het idee balanceert tussen oud en nieuw en transformeert de ruïne in een nieuwe verblijfsplek. De architect vertelt ons dat dit huisje straks helemaal opgaat in de natuur door het plaatsen van een 'groene wand' voor het gebouwtje. 

Woodstack Veluwe: Een stapel hout, balancerend in het landschap. Op de grens van bos, heide en weide. Door ruimte tussen de houten balken ontstaat een prachtige lichtinval. En zodra je de luiken opent, heb je een weids uitzicht op het landschap van bos, heide en weiland. Er schijnt ook nog een verscholen dakterras te zijn.

De Ooggetuige: deze folly bestaat uit twee delen; een woonkamer en een slaapkamer. Keuken en badkamer zijn centraal in de ruimten geplaatst. Daardoor blijven de wanden vrij en is er een sterke continu doorlopende ruimte. Het prefab gemaakte volume is geheel van hout en geplaatst op een kelder. 

Nog wat laatste impressies van dit bijzondere terrein. Ontzettend leuk om hier rond te lopen. Bij mij begint het op dit soort broedplaatsen altijd wat te kriebelen. Dan zou ik de bevlogen kunstenaar willen zijn die hier haar atelier heeft of iemand met voldoende geld om hier een huis te kunnen betalen. Maar het gaat me niet zozeer om de luxe. Misschien is het de herinnering aan het schoolgebouw waar ik ooit woonde, met kunststudenten van verschillende disciplines. De inspirerende gesprekken die we voerden aan de tafel op de gang. De enorme onzin die we ook konden uitkramen vanuit een onszelf-heel-interessant-vinden. De kruisbestuivingen in elkaars projecten. De heimwee naar het op een dergelijke manier wonen en werken. De onrealistische fantasie van het leven als een kunstenaar. 

video waarin de winnaars van de ontwerpwedstrijd voor de follies worden gepresenteerd