2009 Scandinavië

Lindholm Hoje

Ik begin met de nachttrein van Utrecht naar Kolding. Daar reis ik door naar de grootste vikingbegraafplaats van Denemarken, in Lindholm Hoje, in Noord-Jutland. Deze begraafplaats dateert uit de IJzertijd en is goed bewaard gebleven dankzij een dikke laag zand. Pas in 1952 troffen archeologen de bijna zevenhonderd graven aan. De oudsten zijn driehoekig, anderen zijn rond en sommigen hebben de vorm van een schip. In het museum is een expositie over de Vikingen, met daarbij ook foto's van de gebruiken rond het begraven en cremeren.

Kopenhagen

Christiania (foto rechtsonder), een vrijstaat sinds 1971 toen een groep krakers enkele verlaten militaire barakken bezette en er een commune stichtte. De autoriteiten probeerden de groep eerst met geweld te verwijderen maar toen hun aantal toenam besloot men de gemeenschap te zien als 'sociaal experiment'. Er wonen ruim negenhonderd mensen, in bijzondere creatieve zelfgebouwde huizen. Ze betalen een gebruikersvergoeding, vaste lasten en belastingen. Er zijn winkels, restaurants, een fietsshop (hun bakfietsen worden over de hele wereld verkocht), ateliers, sauna, badhuis, kinderopvang, tweedehands spullen, enz.). In Pushersstreet wordt marihuana verkocht.

Tivoli, geopend in 1843. Eerst was er alleen een paardencarrousel en een achtbaan. Nu is het deels een amusementspark, deel cultuurlocatie, deels sprookjespark.

Odense

Een dagtripje vanuit Kopenhagen naar Odense, één van de oudste steden van Denemarken. De naam is afgeleid van de god Odin. Dit was de woonplaats van sprookjesschrijver Hans Christian Andersen. 

Ik bezoek de Brandts Klaedefabrik, een voormalige textielfabriek. Nu is het een cultureel centrum met musea, kunstgaleries, winkels, restaurants, café's en een bioscoop. De twee foto's hierboven zijn van Marianne Grondahl. Ze ontmoet de mensen op hun eigen gebied, ze vindt het belangrijk om het verhaal van de persoon te vertellen door de omgeving. Ze toont series van politici, kunstenaars en diverse gebieden uit het buitenland, zoals Sicilië, Calcutta en de koolmijnen in Wales. 

Stockholm

Stockholm bestaat meerdere eilanden. Het grootste eiland is Gamla Stan, de Oude Stad. In die wijk staat het Koninklijk Paleis, het plein Stortorget en de smalste steeg van de stad, negentig centimeter breed.  

Mijn slaapplek voor een paar dagen, een hut op een boot, tegenover het stadhuis.

Tweede foto van links: de wijk Fjällgatan. Derde foto van links: de wijk Stigbergsgatan. Foto rechts: het eiland Skeppsholmen, met de beeldengroep Paradijs van Jean Tinguely en Niki de Saint Phalle. 

Oslo

De wijk Aker Brygge. Modern complex bij de haven, opgetrokken rond een binnenplaats met veel beelden, winkelgalerijen, bars en restaurants, theaters en musea. Ik bezoek ook de wijk Grunerlokka, een voormalige arbeiderswijk waar nu veel kunstenaars wonen en waar je veel huizen aantreft in pastelkleuren. 

Norway in a Nutshell is een pas waarmee je per trein, bus en boot kunt reizen over zeer bijzondere routes in Noorwegen. Ik ga eerst met de reguliere trein van Oslo naar Myrdal, dan met een toeristentreintje naar Flam. Daar stap ik op de boot naar Gudvangen, en vervolgens met de bus naar Voss. Ten slotte neem ik de reguliere trein naar Bergen. Je kunt die trip op één dag maken, of de reis onderweg onderbreken. 

Bergen

Met de dagtrein van Bergen terug naar Oslo, daarna met de nachttrein naar Trondheim en vervolgens met de dagtrein naar Bodø.

Bodø

Bodø is een leuk havenstadje op een schiereiland in het noorden van Noorwegen. 

Prachtige route met de bus van Bodo naar Narvik.

Narvik

De noordelijkste stad van Europa met een treinstation. Het is de hoofdstad van het ijzer, wat via het spoor verder werd getransporteerd. Wat mij betreft niet echt een hele bijzondere stad. Het is meer een industriestad, een gezellig centrum en bezienswaardigheden ontbreken.

Kiruna

Kiruna is de grootste stad van Lapland. Eeuwenlang woonden de Sami op deze plek, totdat de Zweden de ijzererts in de grond ontdekten. In 1900 werd Kiruna gesticht. Er werd meteen een spoorlijn aangelegd zodat de ijzererts eenvoudig vervoerd kon worden. In totaal zijn er drie mijnen. In 1970 werd de laatste mijn gesloten. Omdat de mijnbouw veel ruimte vergt, en er voor zorgt dat de stad verzakt, moeten huizen uitwijken. Daarom wordt Kiruna langzaam aan verplaatst. Stuk voor stuk worden de huizen afgebroken en enkele kilometers verderop weer opgebouwd. Het plan is om heel Kiruna binnen twintig jaar te verplaatsen. De spoorlijn tussen Lulea en Narvik, waaraan Kiruna ligt, wordt ook wel Etsspoorlijn genoemd. De spoorlijn dankt zijn naam aan het feit dat over de spoorlijn beduidend meer ijzererts wordt vervoerd dan personen. Vanuit Kiruna is de spoorlijn doorgetrokken naar Narvik in Noorwegen. De haven van Luleå vriest in de winter dicht, die van Narvik blijft dankzij de warme Golfstroom het hele jaar open. 

kerk van Kiruna, een combinatie tussen Amerikaanse houtarchitectuur en Samische hutten

Oulo + Helsinki

Met de trein reis ik van Kiruna naar Lulea. Er gaat vanaf daar geen trein naar Finland. Dus loop ik in Lulea naar het busstation waar ik bijna anderhalf uur wacht op de bus naar Haparanda, de Zweedse grensplaats. Er gaat geen openbaar vervoer over de grens heen, geen bus, geen trein, dus loop ik naar de Finse grensplaats Tornio. Nergens staat aangegeven hoe je moet lopen, ik zie alleen maar autowegen. Ik loop naar een reisburo, zij geven me een plattegrond en een routebeschrijving. Ik loop langs Ikea, en over een lang voetpad, en ergens daar schijn ik de grens over te zijn gestoken, maar nergens een bordje 'Finland' of 'Welkom in Finland'. 

Bij het busstation in Tornio hangen veel vertrektijden maar ik snap er niets van. De chauffeurs verwijzen me naar andere chauffeurs als ze me al kunnen verstaan. Ik kom erachter dat ik met de bus naar Kemi moet, een overvolle luidruchtige stadsbus met naar huis gaande scholieren. In Kemi loop ik van het busstation naar het treinstation, daar wacht ik anderhalf uur op de trein naar Oulu. Die plaats heeft niets te bieden, maar is een stopover op mijn reis naar Helsinki.

Tuomiokirkko, prachtige Lutherse Domkerk bovenop een heuvel.

Uspenskin katedraali

Foto links boven: restaurant Kappeli. Foto links onder: Temppellinaukion kirkko, een in de rotsen gebouwde kerk.

St. Petersburg

Ik heb gelezen dat ik geen taxi vanaf het station moet nemen naar het hostel waar ik een kamer heb geboekt. De taxi's bij het station lichten je enorm op. Dus begin ik te lopen, en aangezien ik daarna geen taxi meer zie loop ik drie kwartier tot ik bij een toegangshek sta bij een flatgebouw. Ik heb een code. Die werkt niet op dit hek. Ik bel aan, niemand doet open. Ik bel het hostel, niemand spreekt Engels. Na zo'n vijftien minuten loopt iemand op de binnenplaats, die laat me binnen. Bij de tweede deur werkt de code die ik heb wel. Dan sta ik in een trappenhuis. Vijf hoog, zegt het bordje. Ik zie een lift, maar die ziet er zo bouwlifterig uit dat ik dat niet aandurf. Dus daar ga ik met mijn koffer. Boven staat een oude Russische vrouw met drie tanden. Ze wijst op de lift. Ik knik. Ze begint een heel verhaal. Ik zeg: "njet Ruska" maar ze gaat gewoon door. Na zo'n tien minuten bij de voordeur mag ik binnenkomen en op een stoel zitten. Een wat jongere vrouw praat geagiteerd door de telefoon. Steeds geagiteerder. Het enige woord wat ik steeds terug hoor komen is Troepka. Ik heb een vermoeden dat het over mij gaat. Na een half uur krijg ik de hoorn in handen gedrukt en ik hoor een man die Engels spreekt. Er is een overboeking, maar niets aan de hand. Ze zullen me met een taxi naar een dependance brengen, hier niet ver vandaan, en ik krijg korting. Het is maar voor één nacht, de andere nachten kan ik hier wel terecht.

Bij hostel 2 kom ik eerst op een binnenplaats en ik kan wel janken als ik alle kapotgeslagen ramen zie. Moet ik hier ergens slapen? Ik heb geen adres op een briefje, geen idee waar ik moet zijn. Ik loop een deur in, de gang in. Links een deur, ik doe 'm open. Er komt een man naar me toe, nee, dit is privé. Boven moet ik zijn. Bij deze dependance is een aardig meisje, ze spreekt wat Engels, vraagt of de taxi al weg is. Ik ben namelijk wel hier naar toe gestuurd maar zij heeft ook geen plek. Heel vervelend, is nog maar één keer eerder gebeurd. Maar geen probleem, ze hebben een bed voor me geregeld in een heel ander hostel, niet ver hier vandaan, en een taxi zal me hier op hun kosten heen brengen.

Bij hostel 3 kom ik weer op een binnenplaats. Ik zie meerdere hostels. Geen namen die overeenkomen met die op mijn briefje. Ik vraag het aan een vrouw die met een sigaret in haar mond uit het raam hangt. Ze wijst naar boven. Met de code op mijn briefje krijg ik de voordeur niet open. Ik probeer er ëén van het lijstje bij de deur en kom een portiek in. Bovenste verdieping. En ja, daar is een bed. Niet voor één nacht, maar voor al mijn nachten hier. 

Petrus en Paulusvesting. Het begin van de bouw van de vesting, in 1703, geldt als het moment waarop de stad is gesticht. Honderden dwangarbeiders vonden de dood bij de bouw, en in de bastions zijn veel politieke gevangenen opgesloten en gemarteld, onder wie de zoon van Peter de Grote. In de kathedraal liggen de graftomben van de Romanovs. 

Foto links midden en rechts: Izaäkkathedraal, in gebruik als museum. Foto links onder: Marijinskitheater.

Hermitage, museum bestaande uit een grote groep gebouwen. Daaronder ook het Winterpaleis, tijdenlang de officiële residentie van de keizerlijke familie. Foto rechts: Alexanderzaal, voor ontvangsten. 

Kerk van de Verlosser op het Bloed

Moskou

In Moskou heb ik ook een appartement bij een particulier. Deze haalt me echter van het station en brengt me naar het huis. 

Het Rode Plein. Eerst was dit een markt, maar de houten stalletjes brandden te vaak af. De naam komt van krasnyj, dat eerst mooi betekende en later rood. Het plein was de plaats van openbare bekendmakingen en executies. Foto links: Opstandingspoort. 

Basiliuskathedraal

Foto links boven: Novodevitsjijklooster, in 1524 gesticht om het innemen van de Litouwse stad Smolensk te gedenken. Er zijn gebouwen aan toegevoegd door de halfzuster van Peter de Grote. Later zette hij haar hier gevangen voor de rest van haar leven. In 1812 probeerden Napoleons troepen het klooster op te blazen maar men vertelt dat de nonnen de lonten doofden. Naast het klooster ligt een begraafplaats. Foto links onder: graf van de toneelschrijver Anton Tsjechov. 

De volgende dag ga ik naar het Kremlin, residentie van de president en zetel van zijn regering.
Foto links boven: Verkondigingskathedraal. Foto midden boven: Klokkentoren van Ivan de Grote. Foto rechts boven: Maria Hemelvaartkathedraal. Foto onder: onderdeel van het Facettenpaleis. 

Hier eindigt deze bijzondere vakantie. Ik ga terug met de rechtstreekse nachttrein van Moskou naar Utrecht, via Wit Rusland, Polen en Duitsland. Eerst via smalspoor, onderweg worden de treinstellen opgetild om andere wielen te krijgen voor het breedspoor.