Olafs foto's en films zijn veelal zeer verfijnd en tot in detail gestileerd. Achter de ogenschijnlijk perfecte beelden schuilt echter altijd een kritische boodschap. Een onopvallend, maar enigszins misplaatst voorwerp in de achtergrond van een foto of de subtiel verontruste gezichtsuitdrukking van een model valt pas bij een tweede keer kijken op en biedt toegang tot het verhaal dat achter de nagenoeg volmaakte afbeelding schuilt.  

Vanaf 2000 begint Erwin Olaf te fotograferen in de stijl die tegenwoordig nog steeds typerend is voor zijn fotografie. Elk detail van de beelden die hij maakt, is geënsceneerd. Aan elk beeld werkt een team van tientallen (amateur)modellen, acteurs, stylisten, visagisten, set designers en technici. Olaf is als een regisseur op een filmset. De beeldtaal van zijn werken doet denken aan de taal van reclame. Hij is geïnspireerd door de Hollandse meesters uit de 16e en 17e eeuw, zijn fotografie wordt gekarakteriseerd door delicaat licht en subtiele details. Een glinsterende traan, een deur die op een kier staat of een telefoon in de hoek van een kamer suggereren een verhaal. Van dat verhaal krijgen we echter maar één moment te zien: naar de gebeurtenissen die eraan vooraf gingen en het vervolg ervan kunnen we slechts gissen. 

Wat ik het liefst wil laten zien, is een perfecte wereld met een barst erin.
Ik wil het beeld verleidelijk genoeg maken om mensen mijn verhalen
in te trekken, en dan een klap uitdelen.

Erwin Olaf

Paradise (2001)

Hope (2005)

De serie Hope gaat over de afbrokkelende American dream en over de relatie tussen droom en realiteit. De modellen op de foto's zijn in zichzelf gekeerd, gefotografeerd tijdens een moment van introspectie. We kunnen slechts speculeren over in hoeverre hun droomwereld afwijkt van het echte leven. Staat dat waarop zij hopen op het punt werkelijkheid te worden, of verlangen zij naar het onbereikbare?

Grief (2007)

Grief verbeeldt het allereerste moment van reactie, zoals het opwellen van tranen na het beëindigen van een droevig telefoongesprek. Olaf werd tot het maken van de serie geïnspireerd door foto's van Jacqueline Kennedy na de moord op haar man, de Amerikaanse president John F. Kennedy, in 1963. De serie is tegelijkertijd een onderzoek naar het ensceneren van emotie: kunnen gevoelens in de studio indringender in beeld worden gebracht dan in het echte leven?

boven: Caroline / onder: Troy

Keyhole (2011-2013)

The Keyhole was te zien als multimedia installatie in Fotomuseum Den Haag. Er stond een houten gebouwtje met aan weerszijden twee deuren. Voor die deuren stond een stoel waar je als bezoeker op kon plaatsnemen. Door het ene sleutelgat is een vrouw te zien die een kind naar bed brengt. Via het andere sleutelgat bespied je een man in precies dezelfde situatie. Ze maken vrijwel identieke bewegingen, maar hun handelingen wekken niet dezelfde impressie. De portretten op de buitenkant van de installatie wenden hun gezichten af in schuld en schaamte. Alhoewel er feitelijk niets opmerkelijks te zien is, lijkt niet alles in orde.

Rain (2014)

Rain is geïnspireerd door de periode van verslagenheid na de aanslagen in de Verenigde Staten van 11 september 2001. De foto's brengen het moment tussen actie en reactie in beeld: ze verbeelden het ongeloof en de ontzetting die volgen op de gebeurtenis en die voorafgaan aan het besef.

Waiting (2014)

In de serie Waiting volgen we een vrouw die wacht - op een geliefde? Op een familielid? Kalm maar desolaat kijkt ze om zich heen. Het gebrek aan actie vergroot de spanning en dramatiek van het moment. Het grijze gebied tussen verwachting en teleurstelling is misschien wel pijnlijker dan de tegenslag waarin het wachten mogelijk eindigt. 

boven: La Défense / onder: Nairobi

boven en onder: Shenzhen

Skin Deep (2015)

Sinds het begin van zijn carrière viert Erwin Olaf het lichaam in al zijn verschijningsvormen. Met zijn naaktfoto's reflecteert hij veelal op hoe de maatschappij met het ontklede lichaam omgaat. In Skin Deep plaatst hij het naakte lichaam op een voetstuk: de serie is een ode aan de schoonheid van het menselijk lichaam ten tijde van toenemende preutsheid en censuur. 

linksboven: Reclining nude no. 7 / rechtsboven: Female nude no. 5 / linksonder: Male nude no. 1 / rechtsonder: Male nude no. 3

Berlin (2012)

Nooit heeft een groter percentage van de wereldbevolking in de stad gewoond dan nu: meer dan de helft van de mensen leeft in een stedelijke omgeving. Deze ontwikkeling zorgt wereldwijd voor ingrijpende veranderingen en is zowel van invloed op de maatschappij als geheel, als op het individu. Dergelijke veranderingen, zoals het slopen van historisch erfgoed om plaats te maken voor massale flatgebouwen, brengen vooruitgang én verval met zich mee. Dit spanningsveld onderzoekt Erwin Olaf in het drieluik Cities in Transition, bestaande uit Berlin, Shanghai en Palm Springs. Om het gevoel en de sfeer van de drie steden te kunnen weergeven zijn de series op locatie gemaakt. 

Voor Erwin Olaf is de metropool, die zichzelf meerdere keren na donkere tijden wist te vernieuwen, een belichaming van de veerkracht van democratie. De serie Berlin benadrukt parallellen tussen het roerige Interbellum en onze huidige tijd. In de gouden jaren twintig ontwikkelde Berlijn zich tot een progressieve stad die gekarakteriseerd werd door vrijheid van expressie en culturele diversiteit. Tegelijkertijd was het Interbellum een tijd van politieke onrust en werden liberale waarden van verschillende kanten bedreigd.

Shanghai (2017)

Na een tijd in Shanghai te zijn verbleven, merkte Erwin Olaf dat er door families veel druk op jonge vrouwen wordt gelegd om te trouwen: "Die meiden zijn veel hoger opgeleid dan de gemiddelde man en vinden vaak geen partner van hun gading. Veel vrouwen laten zich vergaand verbouwen om aan het schoonheidsideaal te voldoen. Ze hebben de beste banen, de mooiste jeans en zien er geweldig uit, maar eigenlijk is het verborgen eenzaamheid."

In dit deel van het drieluik staat de jongvolwassene centraal. In Shanghai wonen ongeveer 25 miljoen mensen. Jonge, ambitieuze mensen die aan het begin van hun carrière staan, vormen een belangrijke aanjager van de economie. Voor hen worden in de stad op grote schaal appartementen en kantoren gebouwd. Shanghai laat zien dat deze expansie niet alleen negatieve gevolgen heeft voor de oorspronkelijke bewoners van de stad, wiens bescheiden huizen in rap tempo worden gesloopt om plaats te maken voor glazen wolkenkrabbers. Ook de jongvolwassenen worden opgeslokt door het grootstedelijk leven. Ze staan onder enorme druk om te presteren, zowel op professioneel als persoonlijk vlak, en hebben weinig contact met elkaar. In de metropool is het individu anoniem, wat enerzijds resulteert in vrijheid, anderzijds in grote eenzaamheid. 

The Trinity

Palm Springs (2018)

De Amerikaanse luxestad Palm Springs ligt in de woestijn, ongeveer 150 kilometer ten oosten van Los Angeles. Toerisme is er de grootste bron van inkomsten: in de twintigste eeuw werden er op grote schaal onder andere hotelcomplexen, golfbanen en windmolenparken uit de grond gestampt - Palm Springs doemde in het woestijnlandschap op als een hedendaagse fata morgana. Met de serie Palm Springs gaat Olaf in op de relatie tussen een geconstrueerde droomwereld en de werkelijkheid. De foto's kaarten onderwerpen aan als klimaatverandering, tienerzwangerschappen, discriminatie en polarisatie. Ze vertellen het verhaal van de mens die de confrontatie met de realiteit ontwijkt. 

Video

Bronnen

Erwin Olaf.com
Wikipedia
Kunstmuseum Den Haag

Dorpsplein: bezoek aan de tentoonstelling in Fotomuseum Den Haag